In cijfers die begin april door het Departement Zorg gepubliceerd werden, namen zij het stijgende aantal ”interimmers en zelfstandigen” binnen de zorgsector onder de loep. Daarbij wordt ten onrechte geen onderscheid gemaakt tussen uitzendarbeid en projectsourcing en wordt volkomen voorbijgegaan aan de nood aan meer autonomie van de vele medewerkers in de zorg. Federgon is ervan overtuigd dat flexibele arbeid net een troef kan zijn voor de zorg en ijvert voor een sterkere samenwerking met de zorgsector.
Begin april publiceerde De Tijd cijfers van het Departement Zorg die het stijgende aantal personeelsleden die via uitzendarbeid werken in de zorg aantonen. De zorgsector waarschuwt daarbij voor het stevige prijskaartje dat zou vasthangen aan uitzendkrachten ter vervanging van vaste personeelsleden. In het debat wordt echter voorbijgegaan aan het onderscheid tussen uitzendarbeid en projectsourcing. Uitzendarbeid en projectsourcing worden regelmatig onterecht als eenzelfde dienstverlening beschouwd en samengeteld, terwijl de omkaderende wetgeving en de hieraan verbonden werkgeverskost fundamenteel verschilt. Uitzendarbeid is sterk gereglementeerd in ons land omdat de enige wettelijke mogelijkheid is om gezag over te dragen van een werkgever aan een andere. Daarom is het enkel mogelijk indien één van de vier wettelijke motieven voorhanden is. Een uitzendkracht kan enkel ingezet worden bij:
- een tijdelijke vermeerdering van werk;
- de tijdelijke vervanging van een vaste medewerker;
- het verrichten van tijdelijk en uniek werk – niet eigen aan de organisatie;
- een uitzendkracht kan aangeworven worden met het doel tot een duurzame tewerkstelling.
Bij uitzendarbeid geldt het principe van user pay, wat inhoudt dat uitzendkrachten recht hebben op hetzelfde loon als vaste werknemers. Uitzendkantoren zijn verplicht om eenzelfde loon te garanderen aan uitzendkrachten als aan vaste personeelsleden die een gelijkaardige functie uitoefenen. Hierdoor wordt een eerlijke verloning gegarandeerd aan de uitzendkracht, maar daar stopt het niet: dit principe garandeert ook dat gebruikers die beroep doen op erkende uitzendkantoren dit steeds kunnen aan een eerlijke kostprijs. Uitzendkrachten kunnen in principe ook tijdens het weekend en de nacht ingezet worden. Het zou dus maar te gek zijn dat een vaste verpleegkundige zijn post zou verlaten om hetzelfde werk uit te voeren als uitzendkracht.
User pay garandeert in eerste instantie het gelijkwaardige loon en voordelen van uitzendkrachten. Extra kosten daarbovenop zijn een marktconforme vergoeding voor het selecteren en plaatsen van de uitzendkracht en de kosten die een zorginstelling normaal zelf ook draagt, zoals de RSZ-bijdragen. De kostprijs van een uitzendkracht zal niet aanzienlijk veel hoger liggen dan de totale kostprijs van een vaste tewerkstelling. Zorginstellingen vertrekken in hun vergelijking vaak van het brutoloon van een zorgmedewerker, maar de reële kost van een vaste medewerker bedraagt meer dan enkel het brutoloon. Er wordt bovendien voorbijgegaan aan het feit dat uitzendkantoren doorgaans alleen productieve uren aanrekenen aan de zorginstellingen, wat gelet op de hoge uitval in de zorg enorme kosten met zich meebrengt, wetende dat het absenteïsme in veel zorginstellingen ruim 10 procent bedraagt.
Uitzendarbeid en projectsourcing worden daarbij vaak op één hoop gegooid. Projectsourcing omvat het inzetten van eigen medewerkers voor het uitvoeren van diensten of projecten bij andere bedrijven,met als gevolg een andere kostprijs in vergelijking met uitzendarbeid. Welke dienst daarbij geleverd wordt, is op voorhand vastgelegd en contractueel afgesloten. Een personeelslid dat aan projectsourcing doet ervaart daarbij geen overdracht van gezag: hij komt de dienst leveren die op voorhand is vastgelegd. Een overeenkomst met uitzendkantoren is dus een overeenkomst om tijdelijk personeel, een overeenkomst binnen projectsourcing is een overeenkomst om specifieke diensten en projecten. De kostprijs van diensten geleverd in het kader van projectsourcing, worden dus ook niet op dezelfde manier gegenereerd als het loon van een uitzendkracht.
Nood aan meer autonomie voor de zorgsector
Maar het echte probleem ligt dieper: maar al te vaak wordt naar flexibele arbeid gewezen als zondebok, om voorbij te gaan aan de echte problemen die zich vandaag in de zorgsector stellen rond personeelsbeleid.
Er wordt zelden rekening gehouden met het perspectief van de medewerkers die er op een bewuste manier voor kiezen om te werken in de zorgsector via flexibelere formules. Zij kiezen er voor om zich niet te binden aan één zorginstelling en bijvoorbeeld ook om de nodige flexibiliteit in te bouwen in de combinatie werk en gezin. Een fenomeen dat typisch is voor een krappe arbeidsmarkt waarin kandidaten zelf keuzes kunnen en willen maken. Personeelsleden willen vandaag meer controle over hun carrière nemen en meer te zeggen hebben over de uren en de dagen die zij werken. Omwille van de rigide structuur van het personeelsbeleid in de zorgsector verlaten meer en meer mensen de zorginstellingen. Gemiddeld werken verpleegkundigen in België 25 uur per week. De meesten geven aan meer te willen werken, als ze dat maar op een flexibele manier kunnen doen.
De zoektocht naar een modern personeelsbeleid leidt zorgmedewerkers naar werkgevers die de nodige flexibiliteit wel kunnen aanbieden. Zorgkundigen gaan op zoek naar formules via uitzendarbeid om hun work-life balance te herstellen.
Zorgen voor de zorg: flexibele arbeid als troef
Flexibele arbeid biedt unieke kansen aan de zorgsector om wendbaar om te gaan met maatschappelijke uitdagingen en snel te kunnen schakelen in piekperiodes. Tegelijk ervaren we dat medewerkers steeds meer hun loopbaan in eigen handen willen nemen. Uitzendarbeid levert een evenwichtige oplossing voor de bezorgdheden van zowel werkgevers als werknemers.
Daarom lanceerde Federgon reeds eerder twee voorstellen in haar memorandum om de positieve krachten van uitzendarbeid in te schakelen binnen de zorg en elk lid van het zorgpersoneel alle mogelijke ondersteuning te bieden wanneer de nood het hoogst is.
- Geef zorgteams de ruimte om ondersteunende taken te delegeren aan flexibele handen in de zorg. Zo bieden we meer ruimte aan onze gekwalificeerde hulpverleners om zich op hun kerntaken te richten en hebben zij meer tijd om hun taken grondig uit te voeren. Zo kan elke zorgverlener op zijn competenties ingezet worden en verliest hij geen tijd aan ondersteunende taken die perfect door iemand minder gekwalificeerd uitgevoerd kunnen worden, zoals bijvoorbeeld de hygiënische verzorging, helpen bij het eten of drinken, de temperatuur of bloeddruk nemen en mensen helpen zich te verplaatsen.[1]
- Maak uitzendovereenkomsten van onbepaalde duur mogelijk voor zorginstellingen zodat ze eenvoudiger versterking kunnen inschakelen mét overdracht van gezag. Op die manier kunnen ze hun vaste medewerkers beter ondersteunen, zodat zij tijdelijk extra handen aan het bed hebben op piekmomenten of bij afwezigheden. Zo worden uitzendbedrijven ook aangemoedigd om een kwalitatief aanbod aan flexibele krachten voor de zorg uit te bouwen, dat kan dienen als schokdemper voor de zorg in tijden van crisis.[2]
Federgon roept de zorginstellingen daarom ook graag op om niet enkel HR-dienstverleners in te schakelen bij de aanwerving van personeel, maar om beroep te doen op hun expertise om een grondig, duurzaam en modern personeelsbeleid uit te bouwen – een personeelsbeleid dat verder gaat dan enkel aanwerven, maar ook retentie bovenaan de ladder zet. Zo kunnen we de unieke flexibiliteit van HR-dienstverleners inzetten om de zorgsector te versterken op cruciale momenten. We verlichten de druk op ons zorgpersoneel, geven hun meer ruimte om hun kerntaken uit te voeren, en bieden hun extra handen aan het bed op cruciale momenten. Tegelijkertijd kan een modern personeelsbeleid de retentie van personeelsleden binnen de zorgsector drastisch verscherpen – wat zowel de zorginstellingen als het zorgpersoneel ten goede komt.
Deze en andere voorstellen werden reeds overgemaakt aan onder andere Zorgnet Icuro in de hoop een vruchtbare samenwerking tot stand te brengen. Onze hoop was, en is nog steeds, om dit te bestendigen in een samenwerkingsprotocol. Zorgnet Icuro verkoos echter om niet verder te gaan met de gesprekken. Wij verwelkomen de oproep van minister Crevits om opnieuw rond de tafel te gaan zitten. Federgon is vragende partij om het onderscheid tussen projectsourcing en uitzendwerk in de zorgsector duidelijk af te bakenen en te omkaderen, en wilt de krachten van haar HR-dienstverleners inzetten om de zorgsector te versterken.
Flexibiliteit op de arbeidsmarkt is vandaag een realiteit, en zolang de krapte op de arbeidsmarkt bestaat, zullen mensen hun kansen benutten om de controle over hun carrière in handen te nemen. Federgon staat voor een correct gebruik van de beschikbare middelen. Een duidelijk afsprakenkader is in het belang van de zorgsector, de arbeidsmarkt, de zorgmedewerker en de patiënt. Zo ontzorgen we de zorg.
